ელექტრონული ბიბლიოთეკა საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრო

მეღორეობის კერძო ფერმა რომელიც გიორგი სოხაძის კუთვნილებას წარმოადგენს ამბროლაურის მუნიციპალიტეტში სოფელ  ბარეულში მდებარეობს.  ის  ქალაქიდან 2016  სოფელში დაბრუნდა  და გადაწყვიტა ქართული მთის ღორების ფერმა   გაეკეთებია,  რის შესახებაც   მიმართა   კონსულტაციისათვის რაჭა-ლეჩხუმ ქვემო სვანეთის რეგიონული სამსახურს   თუ როგორ იქნებოდა ქართული მთის ღორების მოშენება  და რა საჭიროებების წინაშე დადგებოდა .წამყვანი სპეციალისტებისაგან  გაეწია შესაბამისი  კონსულტაცია  და საწყის პერიოდში  შეიძინა  5 სული ღორი,  რამოდენიმე ხნის შემდეგ  კი დამატებით 20 სული  და   ტრადიციული შებოლვით დაიწო  რაჭული ლორის წარმოება. პირველი ეტაპისათვის დაამზადა 600 კგ ლორი რომლის რეალიზაცია ადგილობრივ ბაზარზე მოხდა  და დიდი მოწონებაც დაიმსახურა გამომდინარე აქედან მოთხოვნაც გაიზარდა. ფიქრობს, რომ აუცილებელია ღორების  სულადობის  გაზრდა და სურს ჩაერთოს არასამთავრობო ორგანიზაცია ელკანას ( ELKANA)-ს მიერ გამოცხადებულ პროექტში „ ქართული მთის ღორის და რაჭული ლორის  პოპულარიზაცია“ და  დაგეგმილი აქვს აწარმოოს დაახლოებით 2,0 ტონამდე ლორი.  ასევე სურს შეიძინოს ქართული მთის ჯიშის ღორები  საჯიშე მეურნეობიდან.  სამომავლოდ  დაგეგმილი აქვს   ახალი  ფერმის აგება  და სურს გაიაროს ტრენინგი  მეცხოველეობის მიმართულებით, რათა  დაამზადოს ლორი  ,, ISO”-ს სტანდარტის შესაბამისად და თავის პროდუქტი გაიტანოს ექსპორტზეც ის აქტიურად იღებს მონაწილეობას ფესტივალებში და   თანამშრომლობს რაჭა-ლეჩხუმ ქვემო სვანეთის რეგიონულ სამსახურთან.

ხშირად კეთდება შეფასებები იმასთან დაკავშირებით, რომ საქართველომ ღვინის ექსპორტის ტრადიციული ბაზრების ჩანაცვლება უნდა შეძლოს და ისეთ ბაზრებზე უნდა გადაერთოს, სადაც ქართული ღვინო უფრო მეტად ფასობს და ბევრად მაღალ ფასშიც იყიდება. ასეთია მაგალითად ევროკავშირის ბაზარი, სადაც ექპორტისათვის მეღვინეებს კონკრეტული რეგულაციების დაკმაყოფილება უწევთ, მათ შორისაა ბიო სერტიფიცირება შორენა პატარიძე კი წლის ეკო-მეურნეობაზე  ორიენტირებული ერთ-ერთი ბიო სერთიფიკატის მფლობელი მეღვინა  ის რაჭაში  სოფელ ბუგეულში  1 ჰექტარზე გაშენებულ ალექსანდროულის და  მუჯურეთულის  ვენახს ფლობს ,ვაზის მოვლა გადაწყვიტა   ბიო პრეპარატებით და  ევროკავშირის, ავსტრიისა და შვედეთის პროექტ “#GRETA”-ს დახმარებით  აიღო სერთიფიკატიც რის შედეგადაც  თავისი ღვინო ექსპორტზე ევროკავშირშიც გაიტანა. ღვინო ცნობილია „პატარიძეების რაჭული“-სახელით, მან ევროკავშირის ბაზარზე დიდი მოწონება დაიმსახურა  შორენამ ასევე  “#GRETA”-ს  პროექტის ფარგლებში შეიძინა  უჟანგავი ცისტერნები კლერტ საცლელი, და  მინი ტრაქტორი ის ასევე  სოფლის განვითარების სააგენტოს რაჭა-ლეჩხუმ ქვემო სვანეთის რეგიონული სამსახურის მხარდაჭერით ჩაერთო სახელმწიფო  პროგრამაში  „გადამამუშავებელი და შემნახველი საწარმოები“ შორენა აქტიურად მონაწილეობს  ადგილობრივ აგრო ფესტივალებში  და საზღვრებს გარეთ დაგეგმილ ღვინის გამოფენა გაყიდვის ღონისძიებებში  ასევე ესწრება მეღვინეობის მიმართულებით სხვადასხვა ტრეინინგებსაც. 

ხატია წვერავა   მეუღლესთან  და  სამ  შვილთან ერთად  რაჭაში სოფელ ძირაგეულში  ცხოვრობს, მათი ოჯახი ოდითგანვე მისდევდა მევენახეობას, ხატიამ  გადაწყვიტა ეს ტრადიცია გაეგრძელებია და დიდი მონდომებით ჩაერთო ღვინის წარმოებაში. მათ 1 ჰექტარზე  გაშენებული აქვთ ალექსანდროული,  მუჯურეთული, შავი კაბისტონი და ძველშავი. ღვინოს   ტრადიციული მეთოდით საუკუნოვან ხის საწნახელში წურავენ.  ჯერ-ჯერობით 500 ლიტრამდე ხვანჭკარას აწარმოებენ რომელიც გამოირჩევა გემოვნური თვისებებით . ღვინის  წარმოებასთან ერთად ხატიას დაებადა იდეა დაემზადებინა „რაჭული ლორი“, რადგან ფიქრობს, რომ რაჭულ სუფრაზე ღვინის განუყოფელი ნაწილი  ტრადიციულად შებოლილი  ლორია. მან  არასამთავრობო ორგანიზაცია WWF (ბუნების მსოფლიო ფონდი)- სგან მოიპოვა მცირე გრანტი  მოაპირკეთა შესაბოლი ოთახი   და დაიწყო ლორის დამზადება  რომელმაც  დიდი მოწონება დაიმსახურა. ორივე პროდუქტის რეალიზება ადგილობრივ ბაზარზე ხდება ასევე პირადი შეკვეთებით ექსპორტზეც გააქვთ .რაჭა-ლეჩხუმ ქვემო სვანეთის რეგიონული სამსახურის დახმარებით და  LDA   რაჭის მდგრადი განვითარების ასოციაციის მხარდაჭერით მოიპოვა  გრანტი რომელიც გულისხმობდა დახლ მაცივრის შეძენას ,ზაფხულის  პერიოდში ლორის შესანახად რაც  ძალიან დაეხმარა ხატიას  წარმოების გაზრდაში და ხარისხიანი პროდუქციის მიწოდებაში მომხმარებლისათვის. რადგან მათ დამზადებულ პროდუქტებზე დიდი მოთხოვნა წამოვიდა ხატიამ გადაწყვიტა რაიმე განსხვავებული შეეთავაზებინა მომხმარებლისათვის რომელიც იქნებოდა  ტრადიციული  და ამასთანავე სიახლეც . მან  დაიწყო  „საშობაო ლიქიორის“ ძველი წესით ანუ  მზეზე დადუღებულის, ბოთლებში ჩამოსხმა . ეს იყო ძველებური გემოს დაბრუნება ახალი სახით. ხატია არის მუდმივად ახალი იდეების ძიებაში, სამომავლოდ ფიქრობს დაამზადოს ღვინის კონიაკი. პროდუქციის წარმოებაში მას ძალიან ეხმარება სხვადასხვა  ფესტივალები რომლებშიც ის  სისტემატიურად  იღებს მონაწილეობას  ასევე ესწრება სოფლის მეურნეობის მიმართულებით სხვადასხვა ტრეინინგებს რომელიც ხელ უწყობს  მისი ბიზნესის განვითარებაში. 

 სოფელ ხოტევში 2016 წელს ხუთმა ფერმერმა შექმნა კოოპერატივი „ველიშიორი“ რომლის  თავმჯდომარე ზაზა ქევანიშვილია  რაჭა-ლეჩხუმ ქვემო სვანეთის რეგიონული სამსახურის კონსულტირებით მონაწილეობა მიიღეს პროგრამა  „დანერგე მომავალი“-ში და  9 ჰექტარზე გააშენეს  კაკალს ბაღი „ჩანდლერი“-ს ჯიში გასულ წელს მოსავალი საგაზაფხულო წაყინვა დაუზიანათ  და პირველი მოსავალი წელს  2 ტონა მიიღეს რომლის რეალიზება ადგილობრივ ბაზარზე მოხდა . კოოპერატივმა თავიანთი საკუთარი სახსრებით  შეიძინეს ტრაქტორები ასევე სურვილი აქვთ  „მექანიზაციის თანადაფინანსების სახელმწიფო პროგრამის“ ფარგლებში შეიძინონ მოსავლის ამღები ტექნიკა.

ლევან პეტრიაშვილი  ქალაქიდან საცხოვრებლად  რაჭაში  მშობლიურ სოფელში კაჩაეთში  2018 წელს დაბრუნდა და  იჯარით 3 ჰექტარი მიწის ფართობი  აიღო რაზეც სურდა გაეშენებინა ქლიავის ბაღი, აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით მიმართა რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის რეგიონულ სამსახურს  და წამყვანი სპეციალისტების კონსულტირებით    ჩაერთო   „ პროგრამა დანერგე მომავალი“- ში და გააშენა ქლიავის ბაღი. ”სტენლი“  თესლოვან- კურკოვანი ხეხილი და ასეთი ტიპის ბაღი რაჭაში პირველია ფართობითაც და ახალი ჯიშითაც.   წელს  მან   პირველ მოსავალი 25 ტონა  ქლიავი მიიღო  და რეალიზება ადგილობრივ ბაზარზე მოახდინა.  სამომავლოდ  სურვილი აქვს    შეიძინოს   ჩირის საშრობი  აპარატი და აწარმოოს ჩირიც, ასევე  ფიქრობს  4,5 ჰა ფართობის იჯარით აღებას, გააფართოვოს  და  ტერასებად  გააშენოს  ვაშლის ბაღი რომლის მეშვეობითაც  სეზონურად დაასაქმებს 10-15 ადამიანს და შემოსავალიც გაეზრდება .ლევანი აქტიურად ესწრება სოფლის მეურნეობის მიმართულებით მისთვის საჭირო და საინტერესო ტრეინინგებს.

 ზაქრო ჩიხრაძე    ამბროლაურის მუნიციპალიტეტ  სოფელ იწაში  ცხოვრობს  ის  ფლობს  ორ  ჰექტარ სასოფლო სამეურნეო  დანიშნულების მიწის ფართობს აქედან ერთ  ჰექტარზე გაშენებული აქვს ვაზი ძირითადად (80%) ალექსანდროული და მუჯურეთული ხოლო დანარჩენ ფართობზე ცოლიკოური, გორული მწვანე და  რაჭული თეთრა , წლიურად მისი მოსავალი   საშუალოდ 10 ტონა ყურძნისგან შედგება და აწარმოებს როგორც საოჯახო მარნის ღვინოს ასევე ჩამოსასხმელს, რომლის  რეალიზაცია  როგორც  ადგილობრივ ბაზარზე  ასევე საზღვრებს გარეთაც  ექსპორტზე რუსეთში  ხდება. ზაქრო ასევე დაინტერესებულია მეფუტკრეობით  ჰყავს 30  ძირი ფუტკრის ოჯახი საიდანაც საშუალოდ სეზონზე 600 კგ თაფლს იღებს და მისი რეალიზებაც ადგილობრივ ბაზარზე ხდება. ის აქტიურად თანამშრომლობს რაჭა-ლეჩხუმ ქვემო სვანეთის რეგიონულ სამსახურთან და ჩართულია სხვადასხვა სახელმწიფო პროგრამებში როგორიცაა: „კოოპერატივების ხელშეწყობის სახელმწიფო პროგრამა“ რის ფარგლებშიც გადაეცა ახალი სკები და მოტობლოკი ასევე მონაწილეობა მიიღო „აწარმოე საქართველოში“ სადაც დაფინანსდა და მიიღო ყურძნის საწური კლერტ საცლელი და   უჯანგავი  ფოლადის კასრები საოჯახო მარნისათვის. იგი აქტიურად  ესწრება სოფლის მეურნეობის მიმართულებით სხვადასხვა ტრეინინგებს და მონაწილეობას იღებს აგრო-ფესტივალებში .     

მეცხოველეობის ფერმა, რაჭა-ლეჩხუმ ქვემო სვანეთის ამბროლაურის  მუნიციპალიტეტ სოფელ სხვავაში მდებარეობს, რომელიც დიმიტრი დავლიანიძის კუთვნილებას წარმოადგენს. ფერმერი მეცხოველეობის სფეროში  დასაქმებულია 2000 წლიდან.  2020 წელს ააშენა ახალი 30 სულის ტევადობის მეცხოველეობის ფერმა,  სადაც ამჟამად განთავსებულია 25 სული მსახვილ ფეხა რქოსანი პირუტყვი, მათ შორის 15 სული მეწველი ფური. ფერმაში დასაქმებულია  ოჯახის ყველა წევრი. ძირითადად აწარმოებს ყველს წელიწადში 800-850 კგს რაოდენობით, რძეს 500-550 ლიტრის რაოდენობით და ხორცს 3,5 ტონას, პროდუქტების რეალიზაცია  ძირითადად ადგილობრივი ბაზარზე ხდება. დიმიტრი  აქტიურად თანამშრომლობს რაჭა-ლეჩხუმ ქვემო სვანეთის რეგიონულ სამსახურთან  მონაწილეობას იღებს  აგერო ფესტივალებში. ის    ფიქრობს, რომ აუცილებელია პირუტყვის სულადობის გაზრდა და  ახალი თანამედროვე ფერმის აგება ასევე  სურს რომ გაიაროს ტრენინგი  მეცხოველეობის სფეროში, რათა  დაამზადოს რძის პროდუქტები  ,,IOS”- სტანდარტის შესაბამისად და თავის პროდუქტი გაიტანოს ექსპორტზე.

გიორგი დვალი ამბროლაურის რაიონ სოფელ ნიკორწმინდაში  ცხოვრობს იგი აქტიურად არის ჩართული სოფლის მეურეობის მიმართულებით სხვადასხვა დარგში  მან  რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის რეგიონული სამსახურის კონსულტირებით მონაწილეობა მიიღო   UNDP (გაეროს განვითარების) პროგრამაში ,,სოფლად მცხოვრები ფერმერების შემოსავლების გაზრდა და მათი ცხოვრების დონის ამაღლება“. შვეიცარიის  SDS- ს სააგენტოს ფინანსური მხარდაჭერით, რომელიც განხორციელებული იქნა ფონდი ,,აფხაზინტერკონტის“(AIC)-ის მიერ, სადაც სადემონსტრაციოდ გიორგი დვალს პროექტის ფარგლებში გაუშენდა   500 კვ მეტრზე  კენკროვანი კულტურების   ჟოლოს და უეკლო მაყვლის ნარგავები ხოლო   1000კვმ  კი თავისივე ინიციატივით  კულტურების ნარგაობა მიამატა  და წლევანდელმა მოსავალმა შეადგინა: ჟოლო 550  კგ ხოლო  მაყვალი 500კგ პროდუქციის რეალიზება ადგილობრივ ბაზარზე ხდება. გიორგი ასევე აქტიურად მისდევს მეფუტკრეობას   ჰყავს ფუტკრის 45 ოჯახი და წლიურად 1,200 ტონა თაფლს იღებს მასაც ადგილობრივ ბაზარზე  უწევს რეალიზებას. გიორგი აქტიურად ესწრება სხვადასხვა აქტივობებს მონაწილეობას  იღებს აგრო  ფესტივალებში  მას   გავლილი აქვს ტრენინგები როგორც  კენკროვანი კულტურების მოვლა მოშენებაზე ასევე მეფუტკრეობაში და  შესაბამისი სერთიფიკატებიც მიიღო. ამჟამად  სურს რომ გაიაროს ტრენინგი  ,, ISO”-ს სტანდარტის შესაბამისად და თავის პროდუქტი ადგილობრივ ბაზარის გარდა ექსპორტზეც გაიტანოს სამომავლოდ  ფიქრობს რომ გაზარდოს ჟოლოს და მაყვლის ნარგავების რაოდენობა, რათა უფრო მეტი მოსავალი მიიღოს .       

მურადი  ლიპარტელიანი   ლენტეხის მუნიციპალიტეტ სოფელ   ყვედრეში ცხოვრობს იგი დასაქმებულია, სოფლის მეურნეობის ყველა მიმართულებით, რომელიც ამ ზონისათვის არის   დამახასიათებელი, განსაკუთრებით მეფუტკრეობის, მევენახეობის და მეცხოველეობის დარგში. ჰყავს 40 ძირი ფუტკრის ოჯახი, აწარმოებს 400 კილოგრამამდე თაფლს, რომლის რეალიზაციაც ადგილობრივ ბაზარზე ხდება . ასევე 0,4 ჰექტარზე გაშენებული აქვს ცოლიკაურის    და ოჯალეშს ვაზის ჯიშები,  ყურძნის მოსავალი წლიურად  ორ  ტონას შეადგენს,  მიღებული მოსავლიდან აწარმოებს საოჯახო მარნის ღვინოს და  მისი რეალიზაციაც ადგილობრივ ბაზარზე ხდება. გარდა ამისა მურადი მესაქონლეობასაც ანვითარებს და 10 სულიანი მსხვილფეხა-რქოსანი პირუტყვისგან აწარმოებს  ყველს  და ხორცს.   აქტიურად თანამშრომლობს რაჭა-ლეჩხუმ ქვემო სვანეთის ლენტეხის საინფორმაციო-საკონსულტაციო ცენტრთან  ესწრება ყველა შეხვედრას და ტრენინგს, რომელიც შეეხება სოფლის მეურნეობას.